Descriptors
Documents disponibles dans cette catégorie (45)
Add the result to your basket Make a suggestion Refine your search Apply to external sources
Extend search on down-posting(s)
[Burnout among general practitioners: prevention and management] / Pascale Jonckheer / Brussels [Belgium] : KCE = Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg = Centre Fédéral d'Expertise des Soins de Santé = Belgian Health Care Knowledge Centre (2011)
Copies(0)
Status No copy Burnout bij huisartsen / Pascale Jonckheer / Brussels [Belgium] : KCE = Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg = Centre Fédéral d'Expertise des Soins de Santé = Belgian Health Care Knowledge Centre (2011)
Burnout bij huisartsen : preventie en aanpak [printed text] / Pascale Jonckheer , Author ; Sabine Stordeur, Author ; Guy Lebeer, Author ; Michel Roland, Author ; Jan De Schampheleire, Author ; Marianne De Troyer, Author ; Nadine Kacenelenbogen, Author ; Anne-Marie Offermans, Author ; Julien Piérart , Author ; Laurence Kohn , Author . - Brussels [Belgium] : KCE = Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg = Centre Fédéral d'Expertise des Soins de Santé = Belgian Health Care Knowledge Centre, 2011 . - X, 121 p. : ill. ; A4. - (KCE Reports A. Health Services Research (HSR); 165A) .
ISSN : D/2011/10.273/53 : € 0,00
Studie : 2010-17
Languages : Dutch (nla)
Descriptors: Indexation
2010-17 ; Belgium ; Burnout, Professional ; Physicians, Family ; Primary Prevention ; R165 ; Secondary Prevention ; Therapeutics
Classification
WM 172 Anxiety. Anxiety disordersAbstract: Hoeveel huisartsen er in België exact aan burnout lijden is niet bekend, maar het is wel zeker dat het probleem niet zeldzaam is. Huisartsen staan inderdaad vaak onder hoge werkdruk, en de patiënten zijn veeleisender geworden. Artsen zijn ook niet snel geneigd om zelf een arts te raadplegen. Burnout bij een huisarts kan bovendien onrechtstreeks de gezondheid van zijn patiënten aantasten.
Het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) stelde samen met onderzoekers van de ULB en de VUB een lijst met actiepunten op voor een globale aanpak van het probleem, die door alle betrokken actoren werd gevalideerd. Zo zou de huisarts zelf een arts moeten hebben, of de mogelijkheid hebben om zich aan te sluiten bij een programma voor gezondheidspreventie, te vergelijken met het model van de arbeidsgeneeskunde. Andere maatregelen hebben oa. betrekking op een betere sociale bescherming, het zelf meer controle krijgen over de beroepsactiviteiten, het krijgen van meer erkenning en het vermijden van overbelasting.Contents note: AFKORTINGENLIJST 5 -- 1 INLEIDING 7 -- 2 DOELSTELLING VAN HET ONDERZOEK 9 -- 3 ONDERZOEKSFASES EN METHODEN 9 -- 4 DEFINITIE VAN BURNOUT 11 -- 5 OVERZICHT VAN DE WETENSCHAPPELIJKE LITERATUUR: FACTOREN DIE -- SAMENHANGEN MET BURNOUT BIJ HUISARTSEN EN GEPUBLICEERDE -- ERVARINGEN MET PREVENTIE OF AANPAK 13 -- 5.1 DOELSTELLINGEN VAN DE WETENSCHAPPELIJKE LITERATUUR 13 -- 5.2 METHODOLOGIE VAN HET LITERATUURONDERZOEK 13 -- 5.2.1 Geraadpleegde databases 13 -- 5.2.2 Onderzoeksstrategieën 13 -- 5.2.3 Inclusie- en exclusiecriteria 13 -- 5.2.4 Selectie van de artikels 14 -- 5.2.5 Analyse 14 -- 5.3 RESULTATEN VAN HET LITERATUURONDERZOEK 14 -- 5.3.1 Factoren verbonden aan burnout 15 -- 5.3.2 Preventie en behandeling van burnout 19 -- 5.3.3 Analyse van de resultaten: uiteenzetting van de factoren van professionele uitputting en -- van de interventies om dit te voorkomen of te verhelpen 25 -- 5.3.4 Succesfactoren van interventies met betrekking tot burn-out 29 -- 5.4 METHODOLOGISCHE BESCHOUWINGEN 30 -- 6 GESPREKKEN MET HUISARTSEN MET BURNOUT 32 -- 6.1 DOELSTELLING VAN DE GESPREKKEN 32 -- 6.2 METHODOLOGIE VAN DE GESPREKKEN 32 -- 6.2.1 Steekproef en rekrutering van de deelnemers 32 -- 6.2.2 Methodologie voor het verzamelen van gegevens: gespreksrichtlijnen 33 -- 6.2.3 Behandeling en analyse 33 -- 6.3 RESULTATEN VAN DE GESPREKKEN 34 -- 6.3.1 Onderzochte steekproef 34 -- 6.3.2 Context van het gesprek en perceptie van burnout door de ondervraagde huisartsen . 34 -- 6.3.3 Perceptie van burnout door de betrokken huisartsen 36 -- 6.3.4 Synthese van de voorstellen voor de preventie en de aanpak van burn-out 36 -- 6.4 CONCLUSIE 39 -- 7 INTERNATIONALE VERGELIJKING VAN DE PROGRAMMA’S VOOR DE -- AANPAK VAN DE GEZONDHEID VAN DE ARTSEN 43 -- 7.1 DOEL VAN DE INTERNATIONALE VERGELIJKING 43 -- 7.2 METHODOLOGIE VAN DE INTERNATIONALE VERGELIJKING 43 -- 7.2.1 Selectie van de landen voor de internationale vergelijking 43 -- 7.2.2 Geraadpleegde databanken 43 -- 7.2.3 Analyse 44 -- 7.3 DE ZORG VOOR DE GEZONDHEID VAN DE ARTSEN 44 -- 7.3.1 Historische context 44 -- 7.3.2 Drie soorten doelgroepen 46 -- 7.3.3 Aanpak van burn-out 46 -- 7.4 DRIE VORMEN VAN AANPAK VAN DE ARTSEN 47 -- 7.4.1 Laagdrempelige voorzieningen 47 -- 7.4.2 Voorzieningen voor zorgcoördinatie 48 -- 7.4.3 Behandelingsvoorzieningen 49 -- 7.5 TWEE ONMISBARE ACTOREN 50 -- 7.5.1 Het medische beroep 50 -- 7.5.2 Medische regelgevende instanties 50 -- 7.6 EEN REFERENTIEPROGRAMMA VOOR DE THERAPEUTISCHE AANPAK: PHP 51 -- 7.6.1 Doelstellingen van PHP 52 -- 7.6.2 Belangrijkste bronnen van verwijzing 52 -- 7.6.3 Budget en betrokken personeel 52 -- 7.6.4 Evaluatie 53 -- 7.6.5 Lokale aanpassingen van het model 53 -- 7.7 DISCUSSIE 55 -- 8 DE BELGISCHE INTERVENTIES VOOR DE AANPAK VAN BURN-OUT BIJ -- HUISARTSEN 58 -- 8.1 DOEL VAN DE BESCHRIJVING VAN DE INTERVENTIES IN BELGIÊ 58 -- 8.2 METHODOLOGIE VAN DE BESCHRIJVING VAN DE INTERVENTIES IN BELGIÊ 58 -- 8.2.1 Selectie van de interventies 58 -- 8.2.2 Geraadpleegde informatiebronnen 58 -- 8.2.3 Analyse 59 -- 8.3 STAND VAN ZAKEN VAN DE HUIDIGE BELGISCHE SITUATIE 59 -- 8.3.1 Een gebrek aan gegevens 59 -- 8.3.2 Een gebrek aan structuur 59 -- 8.3.3 Een gebrek aan specificiteit 60 -- 8.4 ANALYSE VAN DE BESTAANDE INITIATIEVEN 60 -- 8.4.1 Specificiteit van de bestaande structuren 60 -- 8.4.2 Vergelijking van de bestaande structuren 60 -- 8.4.3 Vergelijking van de bestaande structuren met de internationale programma’s voor -- artsen 62 -- 9 DELPHI-ENQUÊTE: BEOORDELING VAN DE AANVAARDBAARHEID EN -- PRIORITEIT VAN MOGELIJKE ACTIES DOOR EEN PANEL VAN HUISARTSEN -- 65 -- 9.1 DOELSTELLING VAN DE DELPHI-ENQUÊTE 65 -- 9.2 METHODOLOGIE VAN DE DELPHI-ENQUÊTE 65 -- 9.2.1 Algemeen design 65 -- 9.2.2 Steekproef en rekrutering van de deelnemers 65 -- 9.2.3 Hulpmiddel voor verzamelen van gegevens: de enquêtes 66 -- 9.2.4 Manier van afnemen van de enquêtes 68 -- 9.2.5 Verwerking van de gegevens 69 -- 9.2.6 Aantal Delphi-ronden 69 -- 9.2.7 De drempelwaarden voor consensus en inschrijvingscriteria van de tweede ronde 69 -- 9.2.8 Selectiecriteria voor de 2de ronde 69 -- 9.3 RESULTATEN VAN DE DELPHI-ENQUÊTE 71 -- 9.4 DISCUSSIE 74 -- 10 CONSULTATIE VAN DESKUNDIGEN EN BELANGHEBBENDEN: EVALUATIE -- VAN DE ACTIELIJNEN DIE MOETEN LEIDEN TOT AANBEVELINGEN 76 -- 10.1 DOELSTELLING VAN DE CONSULTATIE 76 -- 10.2 DE KEUZE VAN DESKUNDIGEN EN BELANGHEBBENDEN 76 -- 10.2.1 De keuze van de deskundigen 76 -- 10.2.2 De keuze van de belanghebbenden 76 -- 10.2.3 Samenstelling van het finale panel 76 -- 10.3 METHODOLOGIE VAN DE CONSULTATIE 77 -- 10.3.1 Deelnemers aan de consultatiedag 77 -- 10.3.2 Materiaal 77 -- 10.3.3 Verloop van de studiedag 78 -- 10.3.4 Gebruik van de resultaten 78 -- 10.4 RESULTATEN VAN DE CONSULTATIE 78 -- 10.4.1 Synthese van de debatten 78 -- 10.4.2 Beoordeling door het panel van deskundigen en stakeholders van de prioriteit, de -- aanvaardbaarheid en de haalbaarheid van elke aanbeveling. 83 -- 11 RESULTATEN VAN DE STUDIE : AANBEVELINGSFICHES VOOR DE -- PREVENTIE EN AANPAK VAN BURNOUT BIJ HUISARTSEN 85 -- 11.1 INITIATIEVEN OM EVENWICHT TE BRENGEN TUSSEN PROFESSIONELE -- VERPLICHTINGEN EN BESCHERMING 85 -- 11.1.1 Een hulpprogramma opstellen gericht op huisartsen met burnout 85 -- 11.1.2 Organiseren van gezondheidszorg voor huisartsen 87 -- 11.1.3 Het verbeteren van de sociale bescherming van huisartsen 88 -- 11.2 INITIATIEF OM WAARDENCONFLICTEN TE NEUTRALISEREN 89 -- 11.2.1 Uitnodigen tot nadenken over de waarden die aan de basis liggen van het werk van de -- huisarts 89 -- 11.3 INITIATIEVEN OM HET GEBREK AAN STEUN VAN COLLEGA'S TE VERZACHTEN 90 -- 11.3.1 Een overleggroep creëren over steun tussen collega's 90 -- 11.3.2 De initiatieven van de Belgische overheid betreffende de stimulering van groeps-of -- netwerkpraktijken verder zetten 91 -- 11.4 INITIATIEVEN OM HET GEBREK AAN CONTROLE DOOR DE HUISARTS OP ZIJN -- BEROEPSACTIVITEITEN TE VERZACHTEN 92 -- 11.4.1 De huisartsen steun verlenen bij het beheren van tijd en het stellen van prioriteiten 92 -- 11.4.2 Het sensibiliseren van patiënten zodat zij meer realistische verwachtingen stellen 92 -- 11.5 INITIATIEVEN OM HET GEBREK AAN ERKENNING VAN DE HUISARTSGENEESKUNDE -- TE VERZACHTEN 94 -- 11.5.1 De overheidsinspanningen voor erkenning van de rol van de huisarts verder zetten 94 -- 11.5.2 De overheidsinspanningen voor het verbeteren van de honorering van huisartsen -- verder zetten 95 -- 11.6 INITIATIEVEN OM OVERBELASTING TE VOORKOMEN 96 -- 11.6.1 Steunen van concrete maatregelen die de administratieve last van de huisartsen -- verminderen 96 -- 11.6.2 Een ondersteunende strategie uitwerken voor artsen met patiënten met zware -- pathologie of patiënten met complexe problemen 97 -- 11.6.3 Goed georganiseerde wachtdiensten uitwerken om de huisartsen van de individuele -- wachtdiensten te ontlasten terwijl toch de continuïteit van de ambulante zorg wordt -- gegarandeerd 97 -- 11.6.4 De artsen aanmoedigen om technieken voor stressmanagement te gebruiken 98 -- 12 ALGEMENE SYNTHESE: EEN GLOBALE AANPAK GERICHT OP EEN -- EVENWICHTIGE BEROEPSBETROKKENHEID 99 -- 12.1 CONTEXT EN METHODES 99 -- 12.1.1 Burnout: een bedreiging voor de huisartsen en voor de volksgezondheid. 99 -- 12.1.2 Doelstellingen van het onderzoek 100 -- 12.1.3 Wat is burnout? 100 -- 12.1.4 Hoe heeft het KCE deze problematiek benaderd? 101 -- 12.2 WELKE ZIJN DE FACTOREN DIE MET BURNOUT GEASSOCIEERD WORDEN BIJ -- HUISARTSEN? 102 -- 12.3 ACTIELIJNEN VOOR PREVENTIE 103 -- 12.3.1 Waardenconflicten neutraliseren 104 -- 12.3.2 Het evenwicht herstellen tussen de professionele verplichtingen en de individuele -- bescherming 104 -- 12.3.3 Het gebrek aan steun van collega's verhelpen 106 -- 12.3.4 Meer controle laten verwerven door de huisarts op zijn beroepsactiviteit 107 -- 12.3.5 Het gebrek aan erkenning van de huisartsgeneeskunde aanpakken 109 -- 12.3.6 Overbelasting vermijden 110 -- 12.4 ACTIELIJNEN VOOR DE AANPAK VAN BURNOUT 112 -- 12.4.1 Het 1ste niveau, een laagdrempelige toegang die oriëntatie biedt 112 -- 12.4.2 Het 2de niveau, zorgcoördinatie 113 -- 12.4.3 Het 3de niveau, de behandeling 113 -- 12.4.4 Een mild en beschermd netwerk 113 -- 12.4.5 Voorbereiding van de professionele reïntegratie 113 -- 12.4.6 Naar een Integraal Hulpprogramma 113 -- 12.5 ALVORENS IN ACTIE TE SCHIETEN: ENKELE BELANGRIJKE PRINCIPES DIE MEN IN -- GEDACHTEN MOET HOUDEN 114 -- 13 REFERENTIES 116 Link for e-copy: https://doi.org/10.57598/R165A Format of e-copy: PDF [Open Access](875 Kb) Record link: https://kce.docressources.info/index.php?lvl=notice_display&id=2803 Copies(0)
Status No copy Burnout bij huisartsen / Pascale Jonckheer / Brussels [Belgium] : KCE = Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg = Centre Fédéral d'Expertise des Soins de Santé = Belgian Health Care Knowledge Centre (2011)
Burnout bij huisartsen : preventie en aanpak - - Supplement [printed text] / Pascale Jonckheer , Author ; Sabine Stordeur, Author ; Guy Lebeer, Author ; Michel Roland, Author ; Jan De Schampheleire, Author ; Marianne De Troyer, Author ; Nadine Kacenelenbogen, Author ; Anne-Marie Offermans, Author ; Julien Piérart , Author ; Laurence Kohn , Author . - Brussels [Belgium] : KCE = Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg = Centre Fédéral d'Expertise des Soins de Santé = Belgian Health Care Knowledge Centre, 2011 . - 246 p. : ill. ; A4. - (KCE Reports A. Health Services Research (HSR); 165S) .
ISSN : D/2011/10.273/55 : € 0,00
Studie : 2010-17
Languages : Dutch (nla)
Descriptors: Indexation
2010-17 ; Belgium ; Burnout, Professional ; Physicians, Family ; Primary Prevention ; R165 ; Secondary Prevention ; Therapeutics
Classification
WM 172 Anxiety. Anxiety disordersContents note: 1 REVUE DE LA LITTÉRATURE: 3 -- 1.1 STRATÉGIES DE RECHERCHE POUR LA REVUE DE LA LITTÉRATURE (MAI 2010) 3 -- 1.1.1 Medline 3 -- 1.1.2 PSYCHINFO 3 -- 1.1.3 Embase 4 -- 1.1.4 Sociological Abstract 4 -- 1.2 TABLEAUX D’EXTRACTION DE LA REVUE DE LA LITTÉRATURE 5 -- 1.3 RESULTATEN TABELLEN 64 -- 2 RECRUTEMENT POUR LES COLLECTES DE DONNÉES (ENTRETIENS ET -- DELPHI) 68 -- 2.1 SITE WEB :COPIES D’ÉCRAN DU SITE WEB « BURNOUT VAN HUISARTSEN ». 68 -- 2.2 VISITES ET INSCRIPTIONS SUR LE SITE WEB 79 -- 3 ENTRETIENS 80 -- 3.1 CANEVAS D’ENTRETIEN 80 -- 3.2 DESCRIPTION DE L’ECHANTILLON ‘ENTRETIENS’ 81 -- 3.3 RESULTATEN VAN DE GESPREKKEN 82 -- 3.3.1 Eerste aspect: de hoeveelheid werk van de huisarts 82 -- 3.3.2 Tweede aspect: de kwaliteit van het werk van de huisarts 91 -- 3.3.3 Derde aspect: De symptomen van burn-out, de ervaringen en gevoelens geassocieerd -- met burn-out en het zoeken van hulp 101 -- 3.3.4 Voorstellen van huisartsen voor het voorkomen of behandelen van burnout 107 -- 4 COMPARAISONS INTERNATIONALES 120 -- 4.1 DESCRIPTION DES EXPÉRIENCES PAR PAYS 120 -- 4.1.1 France 120 -- 4.1.2 Espagne 125 -- 4.1.3 Suisse 131 -- 4.1.4 Norvege 135 -- 4.1.5 Australie 138 -- 4.1.6 Irlande 142 -- 4.1.7 Royaume-Uni 143 -- 4.1.8 Canada 148 -- 4.2 TABLEAUX RÉCAPITULATIFS 158 -- 5 DESCRIPTION DES PROGRAMMES BELGES 181 -- 5.1 INSTITUT DE FORMATION ET DE THÉRAPIE POUR SOIGNANTS 181 -- 5.1.1 Dispositif mis en place et objectifs 181 -- 5.1.2 Philosophie sous-jacente 182 -- 5.1.3 Population concernée 182 -- 5.1.4 Structure d’appui 182 -- 5.1.5 Financement 182 -- 5.1.6 Modalités d’adhésion et d’exclusion des médecins bénéficiaires 182 -- 5.1.7 Organisation de prise en charge des médecins bénéficiaires 182 -- 5.2 EUROPEAN INSTITUTE FOR INTERVENTION AND RESEARCH ON BURN OUT 183 -- 5.2.1 Dispositif mis en place et objectifs 183 -- 5.2.2 Philosophie sous-jacente 184 -- 5.2.3 Population concernée 184 -- 5.2.4 Structure d’appui 184 -- 5.2.5 Financement 184 -- 5.2.6 Modalités d’adhésion et d’exclusion des médecins bénéficiaires 184 -- 5.2.7 Organisation de prise en charge des médecins bénéficiaires 184 -- 5.3 CLINIQUE DU STRESS AU CHU BRUGMANN 184 -- 5.3.1 Dispositif mis en place et objectifs 184 -- 5.3.2 Philosophie sous-jacente 185 -- 5.3.3 Population concernée 185 -- 5.3.4 Structure d’appui 185 -- 5.3.5 Financement 185 -- 5.3.6 Modalités d’adhésion et d’exclusion des médecins bénéficiaires 186 -- 5.3.7 Organisation de prise en charge des médecins bénéficiaires 186 -- 5.4 COACHING DU BURNOUT PAR LES MÉDECINS GÉNÉRALISTES 187 -- 5.4.1 Dispositif mis en place et objectifs 187 -- 5.4.2 Philosophie sous-jacente 187 -- 5.4.3 Population concernée 187 -- 5.4.4 Structure d’appui 187 -- 5.4.5 Financement 187 -- 5.4.6 Modalités d’adhésion et d’exclusion des médecins bénéficiaires 187 -- 5.4.7 Organisation de prise en charge des médecins bénéficiaires 187 -- 5.5 LES AUTRES PRISES EN CHARGE POSSIBLES ET ACTEURS CONCERNÉS 188 -- 5.5.1 Autres prises en charge possibles 188 -- 5.5.2 Autres acteurs concernés 190 -- 6 ENQUETE DELPHI 191 -- 6.1 APPORT DES ENTRETIENS DANS LE QUESTIONNAIRE DELPHI 191 -- 6.2 APPORT DES STAKEHOLDERS DANS LE QUESTIONNAIRE DELPHI 191 -- 6.3 APPORT DU PRÉ-TEST 192 -- 6.4 DELPHI VRAGENLIJST - 1STE ROUNDE 192 -- 6.5 CARACTERISTIQUES DES PARTICIPANTS AU DELPHI 203 -- 6.5.1 Age, sexe et appartenance linguistique 203 -- 6.5.2 Situation conjugale 203 -- 6.5.3 Type de pratique 204 -- 6.5.4 Ancienneté dans la profession 204 -- 6.5.5 Activités complémentaires 205 -- 6.5.6 Statut relatif au burnout 205 -- 6.6 RESULTATS DU 1ER TOUR DELPHI 208 -- 6.6.1 Organisation et environnement professionnels 208 -- 6.6.2 prise en charge du burnout 209 -- 6.6.3 Information et prévention du burnout 212 -- 6.6.4 Canaux d’information 213 -- 6.7 DELPHI VRAGENLIJST - 2DE ROUNDE 213 -- 7 CONSULATION DES EXPERTS ET DES STAKEHOLDERS 227 -- 7.1 LIJST OF DE DEELNEMERS 227 -- 7.2 AANBEVELINGEN FICHES TE DISCUTEREN 228 -- 7.3 FORMULAIRE D’EVALUATION DES FICHES (FR) 241 -- 7.4 FORMULARIUM OM AANBEVELINGEN TE EVALUEREN 242 -- 8 REFERENTIES 243 Link for e-copy: https://doi.org/10.57598/R165S Format of e-copy: PDF [Open Access](2757 Kb) Record link: https://kce.docressources.info/index.php?lvl=notice_display&id=2810 Copies(0)
Status No copy Burnout bij huisartsen / Pascale Jonckheer / Brussels [Belgium] : KCE = Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg = Centre Fédéral d'Expertise des Soins de Santé = Belgian Health Care Knowledge Centre (2011)
Burnout bij huisartsen : preventie en aanpak - synthese [printed text] / Pascale Jonckheer , Author ; Sabine Stordeur, Author ; Guy Lebeer, Author ; Michel Roland, Author ; Jan De Schampheleire, Author ; Marianne De Troyer, Author ; Nadine Kacenelenbogen, Author ; Anne-Marie Offermans, Author ; Julien Piérart , Author ; Laurence Kohn , Author . - Brussels [Belgium] : KCE = Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg = Centre Fédéral d'Expertise des Soins de Santé = Belgian Health Care Knowledge Centre, 2011 . - 23 p. : ill. ; A4. - (KCE Reports A. Health Services Research (HSR); 165AS) .
ISSN : D/2011/10.273/57 : € 0,00
Studie : 2010-17
Languages : Dutch (nla)
Descriptors: Indexation
2010-17 ; Belgium ; Burnout, Professional ; Physicians, Family ; Primary Prevention ; R165 ; Secondary Prevention ; Therapeutics
Classification
WM 172 Anxiety. Anxiety disordersAbstract: Hoeveel huisartsen er in België exact aan burnout lijden is niet bekend, maar het is wel zeker dat het probleem niet zeldzaam is. Huisartsen staan inderdaad vaak onder hoge werkdruk, en de patiënten zijn veeleisender geworden. Artsen zijn ook niet snel geneigd om zelf een arts te raadplegen. Burnout bij een huisarts kan bovendien onrechtstreeks de gezondheid van zijn patiënten aantasten.
Het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) stelde samen met onderzoekers van de ULB en de VUB een lijst met actiepunten op voor een globale aanpak van het probleem, die door alle betrokken actoren werd gevalideerd. Zo zou de huisarts zelf een arts moeten hebben, of de mogelijkheid hebben om zich aan te sluiten bij een programma voor gezondheidspreventie, te vergelijken met het model van de arbeidsgeneeskunde. Andere maatregelen hebben oa. betrekking op een betere sociale bescherming, het zelf meer controle krijgen over de beroepsactiviteiten, het krijgen van meer erkenning en het vermijden van overbelasting.Contents note: AFKORTINGENLIJST 2 -- 1 CONTEXT EN METHODES 4 -- 1.1 BURNOUT: EEN BEDREIGING VOOR DE HUISARTSEN EN VOOR DE -- VOLKSGEZONDHEID. 4 -- 1.2 DOELSTELLINGEN VAN HET ONDERZOEK 5 -- 1.3 WAT IS BURNOUT? 5 -- 1.4 HOE HEEFT HET KCE DEZE PROBLEMATIEK BENADERD? 6 -- 2 WELKE ZIJN DE FACTOREN DIE MET BURNOUT GEASSOCIEERD WORDEN -- BIJ HUISARTSEN? 8 -- 3 ACTIELIJNEN VOOR PREVENTIE 9 -- 3.1 WAARDENCONFLICTEN NEUTRALISEREN 10 -- 3.2 HET EVENWICHT HERSTELLEN TUSSEN DE PROFESSIONELE VERPLICHTINGEN EN DE -- INDIVIDUELE BESCHERMING 10 -- 3.2.1 Een gezondheidszorg voor huisartsen organiseren 10 -- 3.2.2 De sociale bescherming van huisartsen versterken 11 -- 3.3 HET GEBREK AAN STEUN VAN COLLEGA'S VERHELPEN 12 -- 3.3.1 Een overleggroep creëren over steun van collega's en onderlinge verstandhouding 12 -- 3.3.2 De initiatieven van de Belgische overheid betreffende de stimulering van -- groepspraktijken en praktijknetwerken verder zetten 13 -- 3.4 MEER CONTROLE LATEN VERWERVEN DOOR DE HUISARTS OP ZIJN BEROEPSACTIVITEIT 13 -- 3.4.1 Ondersteuning van de huisartsen bij een goed time management en prioriteitenbeheer -- 13 -- 3.4.2 Het sensibiliseren van patiënten tot meer realistische verwachtingen 14 -- 3.5 HET GEBREK AAN ERKENNING VAN DE HUISARTSGENEESKUNDE AANPAKKEN 15 -- 3.5.1 De inspanningen van de overheid voor het erkennen van de rol van de huisartsgeneeskunde door de patiënten, de beleidsmakers en de andere zorgverleners blijven -- voortzetten 15 -- 3.5.2 De inspanningen van de overheid voor een gepaste vergoeding van huisartsen verder -- zetten 16 -- 3.6 OVERBELASTING VERMIJDEN 17 -- 3.6.1 Concrete maatregelen om de administratieve last van de huisartsen te verminderen 17 -- 3.6.2 Een ondersteunende strategie uitwerken voor de behandeling van patiënten met een zware pathologie en/of complexe situaties 17 -- 3.6.3 Goed georganiseerde wachtdiensten uitwerken en opzetten 18 -- 3.6.4 De artsen aanmoedigen om technieken voor stressmanagement te gebruiken 18 -- 4 ACTIELIJNEN VOOR DE AANPAK VAN BURNOUT 19 -- 4.1 HET 1STE NIVEAU, EEN LAAGDREMPELIGE TOEGANG DIE ORIËNTATIE BIEDT 19 -- 4.2 HET 2DE NIVEAU, ZORGCOÖRDINATIE 20 -- 4.3 HET 3DE NIVEAU, DE BEHANDELING 20 -- 4.4 EEN MILD EN BESCHERMD NETWERK 20 -- 4.5 VOORBEREIDING VAN DE PROFESSIONELE REÏNTEGRATIE 20 -- 4.6 NAAR EEN INTEGRAAL HULPPROGRAMMA 21 -- 5 ALVORENS IN ACTIE TE SCHIETEN: ENKELE BELANGRIJKE PRINCIPES DIE -- MEN IN GEDACHTEN MOET HOUDEN 22 -- 6 REFERENTIES 23 Link for e-copy: https://doi.org/10.57598/R165AS Format of e-copy: PDF [Open Access](473 Kb) Record link: https://kce.docressources.info/index.php?lvl=notice_display&id=2804 Copies(0)
Status No copy Le Burnout des médecins généralistes / Pascale Jonckheer / Brussels [Belgium] : KCE = Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg = Centre Fédéral d'Expertise des Soins de Santé = Belgian Health Care Knowledge Centre (2011)
Le Burnout des médecins généralistes : prévention et prise en charge ? [printed text] / Pascale Jonckheer , Author ; Sabine Stordeur, Author ; Guy Lebeer, Author ; Michel Roland, Author ; Jan De Schampheleire, Author ; Marianne De Troyer, Author ; Nadine Kacenelenbogen, Author ; Anne-Marie Offermans, Author ; Julien Piérart , Author ; Laurence Kohn , Author . - Brussels [Belgium] : KCE = Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg = Centre Fédéral d'Expertise des Soins de Santé = Belgian Health Care Knowledge Centre, 2011 . - X, 118 p. : ill. ; A4. - (KCE Reports B. Health Services Research (HSR); 165B) .
ISSN : D/2011/10.273/54 : € 0,00
Etude : 2010-17
Languages : French (fre)
Descriptors: Indexation
2010-17 ; Belgium ; Burnout, Professional ; Physicians, Family ; Primary Prevention ; R165 ; Secondary Prevention ; Therapeutics
Classification
WM 172 Anxiety. Anxiety disordersAbstract: Le nombre exact de médecins généralistes en burnout en Belgique est inconnu, mais ce qui est certain c’est que le problème n’est pas rare. Les médecins généralistes endossent souvent il est vrai une lourde charge de travail, et les patients sont devenus plus exigeants. Or les médecins ne sont pas enclins à consulter rapidement eux-mêmes un médecin avec le risque que leur burnout porte indirectement atteinte à la santé de leurs patients.
Le Centre fédéral d’Expertise des soins de santé (KCE) a établi, en collaboration avec des chercheurs de l’ULB et de la VUB, une liste de pistes d’action pour une prise en charge globale de la problématique. Cette liste a ensuite été validée par les parties concernées. Ainsi, le médecin généraliste devrait avoir son propre médecin, voire même être amené à adhérer à un programme de prévention en matière de santé, comparable au modèle de la médecine du travail. D’autres mesures touchent entre autres à une meilleure protection sociale, une meilleure maîtrise de l’activité professionnelle, une meilleure reconnaissance et des actions concrètes pour se prémunir contre le surmenage.Contents note: LISTE DES ABRÉVIATIONS 5 -- 1 INTRODUCTION 7 -- 2 OBJECTIF DE L’ÉTUDE 9 -- 3 ETAPES DE LA RECHERCHE ET MÉTHODES 9 -- 4 DEFINITION DU BURNOUT 11 -- 5 REVUE DE LA LITTÉRATURE : LES FACTEURS ASSOCIÉS AU BURNOUT -- CHEZ LES MÉDECINS GÉNÉRALISTES ET LES EXPÉRIENCES DE -- PRÉVENTION OU PRISE EN CHARGE PUBLIÉES 13 -- 5.1 OBJECTIFS DE LA REVUE DE LA LITTERATURE 13 -- 5.2 METHODOLOGIE DE LA REVUE DE LA LITTERATURE 13 -- 5.2.1 Bases de données consultées 13 -- 5.2.2 Stratégies de recherche 13 -- 5.2.3 Critères d’inclusion et d’exclusion 13 -- 5.2.4 Sélection des articles 14 -- 5.2.5 Analyse 14 -- 5.3 RESULTATS DE LA REVUE DE LA LITTERATURE 14 -- 5.3.1 Les facteurs liés au burnout 15 -- 5.3.2 Prévention et prise en charge du burnout 18 -- 5.3.3 Analyse des résultats : articulation des facteurs d’épuisement professionnel et des -- interventions pour le prévenir ou y remédier 25 -- 5.3.4 Facteurs de succès des interventions relatives au burnout 29 -- 5.4 CONSIDERATIONS METHODOLOGIQUES 30 -- 6 ENTRETIENS AVEC DES GÉNÉRALISTES CONCERNÉS PAR LA -- PROBLÉMATIQUE DU BURNOUT 32 -- 6.1 OBJECTIF DES ENTRETIENS 32 -- 6.2 METHODOLOGIE DES ENTRETIENS 32 -- 6.2.1 Echantillon et recrutement des participants 32 -- 6.2.2 Outil de collecte : guide d’entretien 33 -- 6.2.3 Traitement et analyse 33 -- 6.3 RÉSULTATS DES ENTRETIENS 34 -- 6.3.1 Echantillon observé 34 -- 6.3.2 Contexte d’entretien et perception du burnout par les MG interrogés 34 -- 6.3.3 Perceptions du burnout par les médecins généralistes concernés 36 -- 6.3.4 Synthèse des propositions de prevention et de prise en charge du burnout 36 -- 6.4 CONCLUSION 39 -- 7 COMPARAISON INTERNATIONALE DES PROGRAMMES DE PRISE EN -- CHARGE DE LA SANTÉ DES MÉDECINS 42 -- 7.1 OBJECTIF DE LA COMPARAISON INTERNATIONALE 42 -- 7.2 METHODOLOGIE DE LA COMPARAISON INTERNATIONALE 42 -- 7.2.1 Sélection des pays pour la comparaison internationale 42 -- 7.2.2 Bases de données consultées 42 -- 7.2.3 Analyse 43 -- 7.3 LA PRISE EN CHARGE DE LA SANTÉ DES MÉDECINS 43 -- 7.3.1 Contexte historique 43 -- 7.3.2 Trois types de public 45 -- 7.3.3 La prise en charge du burnout 45 -- 7.4 TROIS DISPOSITIFS DE PRISE EN CHARGE DES MÉDECINS 46 -- 7.4.1 Dispositifs à bas seuil d’accès 46 -- 7.4.2 Dispositifs de coordination de soins 47 -- 7.4.3 Dispositifs de traitement 48 -- 7.5 DEUX ACTEURS INCONTOURNABLES 49 -- 7.5.1 La profession médicale 49 -- 7.5.2 Les instances médicales de régulation 49 -- 7.6 UN PROGRAMME DE REFERENCE POUR LA PRISE EN CHARGE THÉRAPEUTIQUE : LE -- PHP 50 -- 7.6.1 Objectifs du PHP 51 -- 7.6.2 Les principales sources de référencement 51 -- 7.6.3 Le budget et le personnel impliqué 51 -- 7.6.4 Evaluation 52 -- 7.6.5 Adaptations locales du modèle 52 -- 7.7 DISCUSSION 54 -- 8 LES INTERVENTIONS DE PRISE EN CHARGE DU BURNOUT DES MÉDECINS -- GÉNÉRALISTES EN BELGIQUE 57 -- 8.1 OBJECTIF DE LA DESCRIPTION DES INTERVENTIONS EN BELGIQUE 57 -- 8.2 MÉTHODOLOGIE DE LA DESCRIPTION DES INTERVENTIONS EN BELGIQUE 57 -- 8.2.1 Sélection des interventions 57 -- 8.2.2 Sources de données consultées 57 -- 8.2.3 Analyse 57 -- 8.3 ETAT DES LIEUX PRELIMINAIRE DE LA SITUATION EN BELGIQUE 58 -- 8.3.1 Un manque de données 58 -- 8.3.2 Un manque de structure 58 -- 8.3.3 Un manque de spécificité 58 -- 8.4 ANALYSE DES INITIATIVES EXISTANTES 59 -- 8.4.1 Spécificité des structures existantes 59 -- 8.4.2 Comparaison des structures existantes 59 -- 8.4.3 Comparaison des structures existantes avec les programmes internationaux dédiés aux -- médecins 61 -- 9 ENQUÊTE DELPHI : ACCEPTABILITÉ ET PRIORITÉ DES ACTIONS -- POSSIBLES PAR UN PANEL DE MÉDECINS GÉNÉRALISTES 64 -- 9.1 OBJECTIF DE L’ENQUÊTE DELPHI 64 -- 9.2 MÉTHODOLOGIE DE L’ENQUÊTE DELPHI 64 -- 9.2.1 Design général 64 -- 9.2.2 Echantillon et recrutement des participants 64 -- 9.2.3 Outils de collecte : les questionnaires 65 -- 9.2.4 Mode de passation des questionnaires 67 -- 9.2.5 Traitement des données 68 -- 9.2.6 Nombre de tours Delphi 68 -- 9.2.7 Les seuils de consensus et critères de soumission au second tour 68 -- 9.2.8 Critères de sélection pour le 2ème tour 68 -- 9.3 RÉSULTATS DE L’ENQUÊTE DELPHI 70 -- 9.4 DISCUSSION 73 -- 10 CONSULTATION DES EXPERTS ET DES STAKEHOLDERS: EVALUATION -- DES PISTES D’ACTION DEVANT MENER A DES RECOMMANDATIONS 75 -- 10.1 OBJECTIF DE LA CONSULTATION 75 -- 10.2 LE CHOIX DES EXPERTS ET STAKEHOLDERS 75 -- 10.2.1 Choix des experts 75 -- 10.2.2 Choix des stakeholders 75 -- 10.2.3 Composition du panel final 75 -- 10.3 MÉTHODOLOGIE DE LA CONSULTATION 76 -- 10.3.1 Participants à la journée de consultation 76 -- 10.3.2 Matériel 76 -- 10.3.3 Déroulement de la journée 77 -- 10.3.4 Utilisation des résultats 77 -- 10.4 RÉSULTATS DE LA CONSULTATION 77 -- 10.4.1 Synthèse des débats 77 -- 10.4.2 Appréciation du panel d’experts et stakeholders quant à la priorité, l’acceptabilité et la -- faisabilité de chaque recommandation 81 -- 11 RÉSULTATS DE L’ÉTUDE : FICHES-RECOMMANDATIONS POUR PRÉVENIR -- ET PRENDRE EN CHARGE LE BURNOUT DES MÉDECINS GÉNÉRALISTES .. 83 -- 11.1 INITIATIVES POUR EQUILIBRER OBLIGATIONS ET PROTECTIONS PROFESSIONNELLES -- 83 -- 11.1.1 Etablir un programme d’aide destiné spécifiquement aux médecins généralistes en -- burnout 83 -- 11.1.2 Organiser un service de santé pour les médecins généralistes 85 -- 11.1.3 Améliorer les protections sociales des médecins généralistes 86 -- 11.2 INITIATIVE POUR DESAMORCER LES CONFLITS DE VALEURS 87 -- 11.2.1 Susciter une réflexion sur les valeurs qui sous-tendent le travail des médecins -- généralistes 87 -- 11.3 INITIATIVES POUR PALLIER LE MANQUE DE SUPPORT CONFRATERNEL 88 -- 11.3.1 Créer un groupe de réflexion sur le support confraternel 88 -- 11.3.2 Poursuivre les initiatives des Autorités belges concernant l’encouragement a la pratique -- de groupe et a la pratique en réseau 88 -- 11.4 INITIATIVES POUR PALLIER LE MANQUE DE CONTRÔLE DU MÉDECIN GÉNÉRALISTE -- SUR SON ACTIVITÉ PROFESSIONNELLE 89 -- 11.4.1 Soutenir les médecins généralistes dans la gestion du temps et des priorités 89 -- 11.4.2 Sensibiliser les patients afin que leurs attentes soient plus réalistes 90 -- 11.5 INITIATIVES POUR PALLIER LE MANQUE DE RECONNAISSANCE DE LA MEDECINE -- GENERALE 91 -- 11.5.1 Poursuivre les efforts assurés par les autorités publiques pour la reconnaissance du rôle -- de la médecine générale 91 -- 11.5.2 Poursuivre les efforts assurés par les autorités publiques pour améliorer la -- rémunération des médecins généralistes 92 -- 11.6 INITIATIVES POUR ÉVITER LE SURMENAGE 93 -- 11.6.1 Soutenir des mesures concrètes pour permettre de diminuer la charge administrative -- des médecins généralistes 93 -- 11.6.2 Elaborer une stratégie de soutien de la prise en charge des patientèles lourdes et des -- situations complexes 94 -- 11.6.3 Concevoir et mettre en place des services de garde bien organisés afin de soulager les -- médecins généralistes des gardes individuelles tout en garantissant la continuité des soins en -- milieu ambulatoire 94 -- 11.6.4 Encourager les médecins à utiliser des techniques de gestion du stress 95 -- 12 SYNTHESE GENERALE: UNE APPROCHE GLOBALE POUR FAVORISER UN -- ENGAGEMENT PROFESSIONNEL EQUILIBRE 96 -- 12.1 CONTEXTE ET METHODES 96 -- 12.1.1 Le burnout : une menace pour les médecins généralistes et pour la santé publique 96 -- 12.1.2Objectifs de l’étude 97 -- 12.1.3Qu’est-ce que le burnout ? 97 -- 12.1.4Comment le KCE a-t-il abordé la problématique ? 98 -- 12.2 QUELS SONT LES FACTEURS ASSOCIES AU BURNOUT CHEZ LES MEDECINS -- GENERALISTES ? 100 -- 12.3 PISTES D’ACTION POUR LA PREVENTION 100 -- 12.3.1 Désamorcer les conflits de valeurs 101 -- 12.3.2 Equilibrer les obligations et protections professionnelles 102 -- 12.3.3 Pallier le manque de support confraternel 104 -- 12.3.4 Pallier le manque de contrôle du médecin généraliste sur son activité professionnelle105 -- 12.3.5 Pallier le manque de reconnaissance de la médecine générale 106 -- 12.3.6 Eviter le surmenage 107 -- 12.4 PISTES D’ACTION POUR LA PRISE EN CHARGE 109 -- 12.4.1 Le 1er niveau, une porte d’entrée aisée et qui oriente 110 -- 12.4.2 Le 2ème niveau, la coordination des soins 110 -- 12.4.3 Le 3ème niveau, le dispositif de traitement 110 -- 12.4.4 Une filière bienveillante et protégée 111 -- 12.4.5 Une réinsertion professionnelle préparée 111 -- 12.4.6 Vers un Programme d’Aide Intégrale 111 -- 12.5 AVANT D’AGIR : QUELQUES GRANDS PRINCIPES A GARDER EN MEMOIRE 111 -- 13 RÉFÉRENCES 113 Link for e-copy: https://doi.org/10.57598/R165B Format of e-copy: PDF [Open Access](877 KB) Record link: https://kce.docressources.info/index.php?lvl=notice_display&id=2802 Copies(0)
Status No copy Le Burnout des médecins généralistes / Pascale Jonckheer / Brussels [Belgium] : KCE = Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg = Centre Fédéral d'Expertise des Soins de Santé = Belgian Health Care Knowledge Centre (2011)
PermalinkLe Burnout des médecins généralistes / Pascale Jonckheer / Brussels [Belgium] : KCE = Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg = Centre Fédéral d'Expertise des Soins de Santé = Belgian Health Care Knowledge Centre (2011)
Permalink“Cholesterol verlagen met geneesmiddelen? De voor- en nadelen” / Christophe de Meester / Brussels [Belgium] : KCE = Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg = Centre Fédéral d'Expertise des Soins de Santé = Belgian Health Care Knowledge Centre (2019)
PermalinkCombatting child abuse / Neil Gilbert / New York : Oxford University Press (1997)
PermalinkComment traiter le burn-out / Michel Delbrouck / Bruxelles : De Boeck (2011)
PermalinkCost Effectiveness of Implantable Cardioverter-Defibrillators for Primary Prevention in a Belgian Context / Mattias Neyt in Applied Health Economics and Health Policy, 6(2008)1 ([10/01/2008])
PermalinkCost-effectiveness of statins in the primary prevention of cardiovascular disease / Mattias Neyt in Acta Cardiologica, 64(2009)01 ([02/02/2009])
Permalink« Diminuer son cholestérol avec des médicaments ? Le pour et le contre » / Christophe de Meester / Brussels [Belgium] : KCE = Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg = Centre Fédéral d'Expertise des Soins de Santé = Belgian Health Care Knowledge Centre (2019)
PermalinkDe doelmatige behandelingen voor de preventie van breuken ten gevolge van osteoporose / Comité voor de evaluatie van de medische praktijk inzake geneesmiddelen = Comité d'évaluation des pratiques médicales en matière de médicaments / Bruxelles [Belgium] : Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (RIZIV) = Institut National Maladie Invalidité (INAMI) (2005)
PermalinkDois-je me faire tester pour le cancer ? / H. Gilbert Welch / Québec [Canada] : Presses de l'Université Laval (2005)
PermalinkEen kritische kijk op het kankerbeleid / Vlaamse Liga tegen Kanker, VLK (Koningsstraat 217, Brussel, België) / Brussel [Belgë] : Vlaamse Liga tegen Kanker, VLK (2008)
PermalinkEen kritische kijk op het kankerbeleid / Vlaamse Liga tegen Kanker, VLK (Koningsstraat 217, Brussel, België) / Brussel [Belgë] : Vlaamse Liga tegen Kanker, VLK (2009)
PermalinkEen kritische kijk op het kankerbeleid / Vlaamse Liga tegen Kanker, VLK (Koningsstraat 217, Brussel, België) / Brussel [Belgë] : Vlaamse Liga tegen Kanker, VLK (2010)
PermalinkEncouraging the people of Europe to practise self care / Ruth Chambers / Utrecht [Netherlands] : European Forum for Primary Care (2006)
PermalinkPermalinkGeneesmiddelen ter preventie van osteoporosische fracturen / Dominique Roberfroid / Brussels [Belgium] : KCE = Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg = Centre Fédéral d'Expertise des Soins de Santé = Belgian Health Care Knowledge Centre (2011)
PermalinkHépatite C / Sophie Gerkens / Brussels [Belgium] : KCE = Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg = Centre Fédéral d'Expertise des Soins de Santé = Belgian Health Care Knowledge Centre (2012)
PermalinkHépatite C / Sophie Gerkens / Brussels [Belgium] : KCE = Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg = Centre Fédéral d'Expertise des Soins de Santé = Belgian Health Care Knowledge Centre (2012)
Permalink[Hepatitis C / Sophie Gerkens / Brussels [Belgium] : KCE = Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg = Centre Fédéral d'Expertise des Soins de Santé = Belgian Health Care Knowledge Centre (2012)
PermalinkHepatitis C / Sophie Gerkens / Brussels [Belgium] : KCE = Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg = Centre Fédéral d'Expertise des Soins de Santé = Belgian Health Care Knowledge Centre (2012)
PermalinkHepatitis C / Sophie Gerkens / Brussels [Belgium] : KCE = Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg = Centre Fédéral d'Expertise des Soins de Santé = Belgian Health Care Knowledge Centre (2012)
PermalinkHepatitis C / Sophie Gerkens / Brussels [Belgium] : KCE = Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg = Centre Fédéral d'Expertise des Soins de Santé = Belgian Health Care Knowledge Centre (2012)
PermalinkIn vertrouwen genomen / Carla Ivens / Lannoo (2011)
PermalinkManagement of malnutrition in preschool children: the role of primary health care services / T. Hoeree in Santé, 12(2002)1 ([01/01/2002])
PermalinkObesity and the economics of prevention / F. Sassi / Paris : OECD (2010)
PermalinkPharmacological prevention of fragility fractures in Belgium / Dominique Roberfroid / Brussels [Belgium] : KCE = Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg = Centre Fédéral d'Expertise des Soins de Santé = Belgian Health Care Knowledge Centre (2011)
PermalinkPharmacological treatment of hypercholesterolaemia in primary prevention in Revue médicale de Liège, 60(2005)9 ([09/01/2005])
PermalinkPermalinkPrévention médicamenteuse des fractures ostéoporotiques / Dominique Roberfroid / Brussels [Belgium] : KCE = Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg = Centre Fédéral d'Expertise des Soins de Santé = Belgian Health Care Knowledge Centre (2011)
PermalinkPrevention of intrauterine growth retardation by multiple micronutrient supplements during pregnancy in Burkina Faso / Dominique Roberfroid / Amsterdam [The Netherlands] : Universiteit van Amsterdam (2012)
PermalinkPrevention science / Catherine Bradshaw / New-York [United States] : Kluwer Academic/Plenum Publishers (2000)
PermalinkPrimary prevention of cardiovascular disease / O.H. Franco in International Journal of Technology Assessment in Health Care, 23(2007)1 ([04/01/2007])
PermalinkA quel âge arrêter la prévention ? / Dominique Paulus in La Revue de la Médecine Générale, 225 (Septembre 2005)
PermalinkRapid Assessment: Cardiovasculaire Primaire Preventie in de Belgische Huisartspraktijk. / Chris De Laet / Brussels [Belgium] : KCE = Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg = Centre Fédéral d'Expertise des Soins de Santé = Belgian Health Care Knowledge Centre (2007)
PermalinkRapid Assessment: Prévention cardiovasculaire primaire dans la pratique du médecin généraliste en Belgique / Chris De Laet / Brussels [Belgium] : KCE = Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg = Centre Fédéral d'Expertise des Soins de Santé = Belgian Health Care Knowledge Centre (2007)
PermalinkDe rol van statines bij de primaire preventie van hart- en vaatincidenten / Audrey Cordon / Brussels [Belgium] : KCE = Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg = Centre Fédéral d'Expertise des Soins de Santé = Belgian Health Care Knowledge Centre (2019)
PermalinkLe rôle des statines dans la prévention primaire des incidents cardiovasculaires / Audrey Cordon / Brussels [Belgium] : KCE = Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg = Centre Fédéral d'Expertise des Soins de Santé = Belgian Health Care Knowledge Centre (2019)
PermalinkSanté, égalité, solidarité / Claude Dreux / Berlin : Springer (2012)
PermalinkLes statines en Belgique / Dominique Roberfroid / Brussels [Belgium] : KCE = Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg = Centre Fédéral d'Expertise des Soins de Santé = Belgian Health Care Knowledge Centre (2010)
PermalinkStatines in België / Dominique Roberfroid / Brussels [Belgium] : KCE = Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg = Centre Fédéral d'Expertise des Soins de Santé = Belgian Health Care Knowledge Centre (2010)
Permalink